عبور شوک کرونا از کارگاه‌های خرد؟

بر اساس این داده‌ها، تعداد کارگاه‌های صنعتی ٤٩-١٠ نفر کارکن فعال در سال ١٤٠٠، ٤,٣درصد کاهش و کارگاه‌های صنعتی ٥٠ نفر کارکن و بیشتر فعال ۱۶.۲درصد افزایش نسبت به سال ١٣٩٩ داشته است.
مرکز آمار ایران در سال ١٤٠١ چهل و نهمین دوره آمارگیری از کارگاه‌های صنعتی ١٠ نفر کارکن و بیشتر را به منظور شناخت ساختار صنعتی کشور، فراهم آوردن زمینه اطلاعاتی مناسب برای برنامه‌ریزی‌های توسعه صنعتی، اتخاذ سیاست‌های اقتصادی صحیح و ارزیابی نتایج اجرای برنامه‌ها، با مراجعه به ٢٥هزار و ٤٠٠ کارگاه صنعتی در سراسر کشور اجرا کرده است. این طرح از سال ١٣٥١ به صورت سالانه به‌جز سال‌های ١٣٥٦ و ١٣٥٧ در سراسر کشور اجرا شده است.
در سال ۱۴۰۰ تعداد این کارگاه‌ها برابر با ۴۶۵کارگاه و سهم ارزش افزوده آنها از کل ارزش افزوده کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر ۴۲.۵درصد بوده است. جامعه آماری این طرح شامل تمامی کارگاه‌های صنعتی واقع در نقاط شهری و روستایی کشور است که در سال ۱۴۰۰ متوسط تعداد کارکنان آنها ۱۰ نفر و بیشتر بوده است. در این آمارگیری، کارگاه صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر، کارگاه صنعتی فعالی است که در سال ۱۴۰۰ متوسط تعداد کارکنانش ۱۰نفر و بیشتر بوده است. کارگاه صنعتی فعال زیر ۱۰نفر کارکن به کارگاه صنعتی فعالی گفته می‌شود که متوسط تعداد کارکنان آن در سال قبل از زمان آماری، حداقل ۱۰ نفر بوده اما در زمان آماری به زیر ۱۰ نفر کارکن کاهش پیدا کرده است.
۷۵درصد کارگاه‌های صنعتی کمتر از ۵۰ نفر کارکن دارند
نتایج طرح آمارگیری از کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد تعداد ۳۰۴۱۵ کارگاه صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در کشور به فعالیت صنعتی اشتغال داشته‌اند که نسبت به سال قبل (۳۰۴۰۰ کارگاه) ۰.۰۵درصد (۱۵ کارگاه) افزایش داشته است. از تعداد ۳۰۴۱۵ کارگاه صنعتی فعال در سال ۱۴۰۰، ۲۲۸۶۱ کارگاه (۷۵.۲درصد) در طبقه ۴۹-۱۰ نفر کارکن و ۷۵۵۴ کارگاه (۲۴.۸درصد) در طبقه ۵۰ نفر کارکن و بیشتر قرار دارند. تعداد کارگاه‌های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن فعال در سال ۱۴۰۰، ۴.۳ درصد کاهش و کارگاه‌های صنعتی ۵۰ نفر کارکن و بیشتر فعال ۱۶.۲درصد افزایش نسبت به سال ۱۳۹۹ داشته است.
دو استان با بیشترین تعداد کارگاه صنعتی
استان‌های تهران، اصفهان و خراسان رضوی به ترتیب با ۵۲۸۲، ۴۱۷۶ و ۲۲۹۰ کارگاه، بیشترین تعداد کارگاه صنعتی فعال و استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و خراسان شمالی به‌ترتیب با ۶۰، ۷۴ و ۱۳۲ کارگاه، کمترین تعداد کارگاه صنعتی فعال را در کشور دارند. بیشترین درصد کاهش تعداد کارگاه صنعتی فعال ۱۰ نفر کارکن و بیشتر نسبت به سال ۱۳۹۹ در استان‌های لرستان، تهران و کرمان به ترتیب با ۱۸.۴، ۱۷.۵ و ۱۶.۸درصد بوده است و استان‌های ایلام، اردبیل و کرمانشاه به ترتیب با ۲۲.۴، ۱۴.۲ و ۱۳.۹درصد دارای بیشترین افزایش در تعداد کارگاه صنعتی فعال ۱۰ نفر کارکن و بیشتر بوده‌اند.
فرآورده‌های غذایی در مرکز توجه
فعالیت‌های «تولید فرآورده‌های غذایی» و «تولید سایر فرآورده‌های معدنی غیرفلزی» به‌ترتیب با ۵۴۳۴و ۵۱۰۴ کارگاه، بیشترین تعداد کارگاه صنعتی فعال ۱۰نفر کارکن و بیشتر و فعالیت‌های «تولید فرآورده‌های توتون و تنباکو» و «تعمیر و نصب ماشین‌آلات و تجهیزات» به ترتیب با ۳۵ و ۵۵ کارگاه، کمترین تعداد کارگاه صنعتی فعال ۱۰ نفر کارکن و بیشتر را در بین فعالیت‌های صنعتی دارند.
بیشترین درصد کاهش تعداد کارگاه صنعتی فعال ۱۰ نفر کارکن و بیشتر نسبت به سال ۱۳۹۹ مربوط به فعالیت‌های «چاپ و تکثیر رسانه‌های ضبط‌شده»، «تولید سایر مصنوعات طبقه‌بندی‌نشده در جای دیگر» و «تولید مبلمان» به ترتیب با ۳۱، ۱۷.۵ و ۱۰.۷درصد و بیشترین درصد افزایش تعداد کارگاه صنعتی فعال ۱۰ نفر کارکن و بیشتر مربوط به فعالیت‌های «تولید فرآورده‌های توتون و تنباکو»، «تولید کک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت» و «تولید انواع آشامیدنی‌ها» به ترتیب با ۵۲.۲، ۱۷.۷ و ۱۱.۱ درصد است.
چند نفر در کارگاه‌های صنعتی فعالیت می‌کنند؟
بر اساس نتایج این طرح در سال ۱۴۰۰ تعداد کارکنان کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر کشور ۲۰۸۸۳۵۶ نفر بوده است که نسبت به سال قبل (۱۸۸۴۴۷۳) ۱۰.۸درصد افزایش (۲۰۳۸۸۳نفر) را نشان می‌دهد. از این تعداد ۴۸۷۸۳۱ نفر (۲۳.۴درصد) مربوط به کارگاه‌های صنعتی فعال ۴۹-۱۰ نفر کارکن و ۱۶۰۰۵۲۵ نفر (۷۶.۶درصد) مربوط به کارگاه‌های صنعتی فعال ۵۰ نفر کارکن و بیشتر است. بیشترین کارکنان در استان‌های تهران با ۴۲۹۲۶۰ نفر، اصفهان با ۲۵۰۶۸۴ نفر و خراسان رضوی با ۱۳۳۰۲۲ نفر واقع شدند و کمترین کارکنان مربوط به استان‌های ایلام با ۳۵۷۷ نفر، کهگیلویه و بویراحمد با ۳۸۲۱ نفر و خراسان جنوبی با ۷۶۴۷ نفر است.
بیشترین درصد کاهش تعداد کارکنان نسبت به سال ۱۳۹۹ در استان لرستان با ۷.۵درصد بوده است و بیشترین درصد افزایش مربوط به استان‌های ایلام، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد به ترتیب با ۴۶.۴، ۴۳.۲و ۲۹ درصد بوده است. بیشترین درصد کاهش تعداد کارکنان نسبت به سال ۱۳۹۹ مربوط به فعالیت‌های «تولید سایر تجهیزات حمل‌ونقل»، «تعمیر و نصب ماشین‌آلات و تجهیزات» و «تولید سایر مصنوعات طبقه‌بندی‌نشده در جای دیگر» به ترتیب با ۱۵.۸، ۱۳.۷ و ۴.۷ و بیشترین درصد افزایش تعداد کارکنان مربوط به فعالیت‌های «تولید انواع آشامیدنی‌ها»، «ساخت محصولات رایانه‌ای، الکترونیکی و نوری» و «تولید فرآورده‌های توتون و تنباکو» به ترتیب با ۳۴.۶، ۲۵.۲ و ۲۳.۹ درصد است.
داده‌های ارزش افزوده بدون توجه به نرخ تورم
در آمارهای مرکز آمار، عبارت «ارزش افزوده»، به ارزش افزوده فعالیت صنعتی کارگاه به علاوه مابه‌التفاوت ارزش دریافتی و پرداختی غیرصنعتی کارگاه گفته می‌شود. بر این اساس در سال ۱۴۰۰، کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر کشور ارزش افزوده‌ای برابر با ۱۴۷۴۹۵۹۴ میلیارد ریال ایجاد کرده‌اند که نسبت به سال ۱۳۹۹ (۸۷۶۰۱۲۸)، ۶۸.۴درصد افزایش را نشان می‌دهد. از این رقم ۱۹۴۱۳۸۶ میلیارد ریال (با سهم ۱۳.۲درصد) مربوط به کارگاه‌های ۱۰ تا ۴۹ نفر کارکن و ۱۲۸۰۸۲۰۸ میلیارد ریال (با سهم ۸۶.۸درصد) مربوط به کارگاه‌های ۵۰ نفر کارکن و بیشتر است. بیشترین ارزش افزوده ایجادشده در کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر مربوط به فعالیت «تولید فلزات پایه» با ۳۱۸۹۶۵۸ میلیارد ریال و پس از آن فعالیت‌های «تولید مواد شیمیایی و فرآورده‌های شیمیایی» و «تولید کک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت» به ترتیب با ۳۰۸۲۲۸۷ و ۱۴۴۹۰۰۰ میلیارد ریال بوده است و فعالیت‌های «تعمیر و نصب ماشین‌آلات و تجهیزات»، «تولید چرم و فعالیت‌های وابسته» و «تولید پوشاک» به ترتیب با ۱۰۶۴۷، ۳۹۶۶۹ و ۴۱۶۷۵ میلیارد ریال، کمترین ارزش افزوده را ایجاد کردند.
بیشترین ارزش‌افزوده ایجادشده در کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر مربوط به استان تهران با ۲۱۴۸۳۴۳ میلیارد ریال و پس از آن استان‌های خوزستان و اصفهان به ترتیب با ۱۹۷۷۰۹۲ و ۱۱۹۰۲۳۷ میلیارد ریال بوده است و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، ایلام و سیستان و بلوچستان به ترتیب با رقم ۱۱۱۹۸، ۳۷۳۲۰ و ۴۶۳۷۶ میلیارد ریال کمترین ارزش افزوده را برای کشور ایجاد کردند. با توجه به ارقام منتشرشده توسط مرکز آمار، به نظر می‌رسد این اعداد با نرخ تورم تعدیل نشده است. این در حالی است که به عقیده کارشناسان برای استفاده موثر از ارقام ارزش افزوده مربوط به کارگاه‌ها لازم است که ابتدا آنها را با نرخ تورم تعدیل کرد.
وضعیت ارزش سرمایه‌گذاری کارگاه‌ها
در گزارش مرکز آمار ایران، ارزش سرمایه‌گذاری (ارزش تغییرات اموال سرمایه‌ای) عبارت است از تغییرات ایجادشده در ارزش اموال سرمایه‌ای (ارزش خرید یا تحصیل و هزینه تعمیرات اساسی منهای ارزش فروش انتقال اموال سرمایه‌ای) طی دوره آماری که اعلام شده است. کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر کشور در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۵۷۸۶۸۴میلیارد ریال سرمایه‌گذاری کرده‌اند که نسبت به سال ۱۳۹۹ (۱۱۲۶۷۶۵)، ۴۰.۱درصد افزایش را نشان می‌دهد. از این رقم ۱۶۲۲۱۲ میلیارد ریال (با سهم ۱۰.۳درصد) مربوط به کارگاه‌های ۴۹-۱۰ نفر کارکن و ۱۴۱۶۴۷۱ میلیارد ریال (با سهم ۸۹.۷درصد) مربوط به کارگاه‌های ۵۰ نفر کارکن و بیشتر است.
در سال ۱۴۰۰ بیشترین ارزش سرمایه‌گذاری ایجادشده با ۵۵۶۴۰۵ میلیارد ریال مربوط به فعالیت «تولید فلزات پایه» و کمترین ارزش سرمایه‌گذاری با ۳۸۶ میلیارد ریال مربوط به فعالیت «تعمیر و نصب ماشین‌آلات و تجهیزات» است. در کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر، استان اصفهان با ۲۴۱۱۶۷ میلیارد ریال و پس از آن استان‌های فارس و کرمان به ترتیب با ۱۳۹۹۴۰ و ۱۳۱۱۹۶ میلیارد ریال بیشترین و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد با ۴۹۶، ایلام با ۱۸۹۳ و چهارمحال و بختیاری با ۳۸۸۵ میلیارد ریال کمترین ارزش سرمایه‌گذاری را در سال ۱۴۰۰ داشته‌اند.